Ενα ευρωπαϊκό σχέδιο Μάρσαλ ....μόλις το 10% των συγκεκριμένων κονδυλίων μπορεί να απορροφηθεί.

 Της Μαριλενας Κοππα*
Υπάρχει κάτι παράδοξο στη συζήτηση των κοινοτικών προϋπολογισμών. Περίπου 347 δισ. ευρώ είναι διαθέσιμα για επενδύσεις σε έργα υποδομής στα κράτη με σοβαρά ελλείμματα σε δρόμους, σιδηροδρομικές συνδέσεις, κ.ο.κ. Και ενώ τα κράτη βρίσκονται σε ανταγωνισμό προκειμένου να μεγιστοποιήσουν το μερίδιό τους, ιδιαίτερα σε συνθήκες κρίσης, μόλις το 10% των συγκεκριμένων κονδυλίων μπορεί να απορροφηθεί.
Τα χρήματα που είναι διαθέσιμα θα μπορούσαν να συμβάλουν ουσιαστικά στην προσπάθεια οικονομικής ανάκαμψης. Το άνοιγμα νέων εμπορικών δρόμων και υποδομών θα μπορούσε να έχει άμεσα πολλαπλασιαστικά οφέλη, που ξεπερνούν κατά πολύ την άμεση πρόσληψη χιλιάδων εργαζομένων που απαιτεί η υλοποίησή τους και που, τουλάχιστον στην Ελλάδα, αποτελεί προτεραιότητα πρώτης γραμμής. Οι υποδομές δημιουργούν ουσιαστικά νέες αγορές, ιδιαίτερα εάν ο σχεδιασμός τους δεν ταυτίζεται με τις δυνατότητες συγκεκριμένων κατασκευαστών αλλά προσανατολίζεται στη δημιουργία παραγωγικής υπεραξίας.

Αλλά χώρες όπως η Ελλάδα, η Βουλγαρία, η Ρουμανία και περιοχές όπως ο ιταλικός νότος, που χρειάζονται περισσότερο απ’ όλες την άμεση τόνωση της αγοράς εργασίας, την κίνηση του κατασκευαστικού κλάδου και τις μεσο-μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης, δεν μπορούν να απορροφήσουν αυτά τα ποσά. Ειδικά στην Ελλάδα, η μετατόπιση ή/και μείωση της λεγόμενης εθνικής συμμετοχής εξαφανίζει τα περιθώρια εξεύρεσης δικαιολογιών. Φυσικά, δεν είναι δικαιολογία ότι η τοπική τραπεζική αγορά δεν έχει τα κεφάλαια να διαχειριστεί επενδύσεις τέτοιου μεγέθους. Δεν είναι δικαιολογία ότι ο σχεδιασμός τέτοιων έργων προσκρούει σε σειρά διαδικαστικών εμποδίων και στην έλλειψη ανθρώπινων πόρων, που να επιτρέπουν τόσο τον σχεδιασμό τους όσο και την άρτια επίβλεψη της υλοποίησής τους.
Η αρχή φαντάζει λογική: η λήψη των αποφάσεων πρέπει να είναι όσο γίνεται εγγύτερα στον ωφελούμενο. Αλλά αυτό το άλλοθι είναι πλέον φύλλο συκής. Εάν πολλά από τα έργα έχουν ευρωπαϊκό ορίζοντα, όπως η σύνδεση ενεργειακών υποδομών ή μαζικών μεταφορών, γιατί η υλοποίηση να είναι αποκλειστικά εθνική αρμοδιότητα; Είμαστε όλοι ωφελούμενοι, ανεξάρτητα από τη διαδικασία αναγκαίας αναδιανομής πόρων. Οπως η Αθήνα μπορεί να πληρώνει για ένα έργο στην Ηπειρο, έτσι και οι Βρυξέλλες μπορούν να σχεδιάζουν, να υλοποιούν, να εποπτεύουν και να πληρώνουν για ένα έργο στην ίδια περιφέρεια, εάν αυτό έχει ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία.
Εάν το ζήτημα είναι η εθνική κυριαρχία, αυτό σημαίνει ότι αποδεχόμαστε τη μείωση του πολλαπλασιαστικού οφέλους των επενδύσεων, προκειμένου να διατηρήσουμε ένα εθνικό επίπεδο στρατηγικού σχεδιασμού το οποίο έχει συχνά μικρότερες και περισσότερο «ευέλικτες» περιβαλλοντικές και άλλες μεταβλητές. Σε κάθε περίπτωση, η χάραξη εθνικών προτεραιοτήτων δεν θα έπρεπε να έρχεται σε αντίθεση με τον στόχο δημιουργίας υποδομών με ευρωπαϊκό προσανατολισμό.
Η Ελλάδα και άλλες χώρες της περιφέρειας θα μπορούσαν να θέσουν το ζήτημα της συγκέντρωσης στις Βρυξέλλες της αρμοδιότητας υλοποίησης υποδομών με ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία. Η διαδικασία αυτή θα δημιουργούσε οικονομίες κλίμακας και ίσως να διέσωζε τόσο τον μέσο Ευρωπαίο από «πρόσθετες και απρόβλεπτες δαπάνες» όσο και να απέδιδε στον κάτοικο της περιφέρειας περισσότερη αναπτυξιακή προστιθέμενη αξία.
Μια τέτοια και μόνο προσέγγιση θα μπορούσε να κινήσει τη διαδικασία δημιουργίας ενός ταμείου ανασυγκρότησης με όρους αποδεκτούς τόσο στην περιφέρεια όσο και στις πλεονασματικές χώρες. Αυτή θα ήταν η προϋπόθεση υλοποίησης ενός σχεδίου τύπου Marshall. Και μια τέτοια λογική θα έθετε το νομικό και διαχειριστικό προηγούμενο «καλών πρακτικών» για την υλοποίηση εθνικών και τοπικών έργων.
Μια τέτοια προσέγγιση θα έκοβε τα πόδια της μαφίας στην Ιταλία, που διεκδικεί μεγάλα έργα. Μια τέτοια προσέγγιση θα συνέδεε άμεσα τις Βρυξέλλες με την καθημερινότητα των πολιτών και θα εξανάγκαζε την τεχνοκρατική ελίτ να εμπλακεί σε ουσιαστική δημόσια διαβούλευση. Θα αποτίναζε μονομιάς αρνητικά στερεότυπα που συνδέονται με τη δήθεν έμφυτη ροπή μας προς τις πελατειακές σχέσεις με εθνικές ελίτ. Εάν δεν έχουμε εξαρτήσεις, τότε η συγκεκριμένη πρόταση μπορεί να γίνει αύριο.
Ας αποδείξει η Επιτροπή ότι μπορεί να είναι ικανότερη στη διαχείριση κοινοτικών πόρων, χωρίς καμία παραβίαση της αρχής της επικουρικότητας. Το σημερινό status quo είναι προς όφελος πολλών, αλλά σίγουρα όχι του μέσου Ευρωπαίου ή του Ελληνα πολίτη.
* Η κ. Μαριλένα Κοππά είναι ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_columns_2_14/02/2013_511221