Η ανακύκλωση πάει στα χωράφια: Πρωτοπόρο πρόγραμμα «παρακολουθεί» τις συσκευασίες φυτοφαρμάκων από την παραγωγή

Της Ιωαννας Φωτιαδη
Οι σωροί από τα απομεινάρια της χρήσης των φυτοφαρμάκων στις παρυφές βουνών και στις όχθες ποταμών αποτελούν μια ακόμα «ωρολογιακή βόμβα» για το περιβάλλον. «Η κακοδιαχείριση των εν λόγω αποβλήτων ευθύνεται για τη ρύπανση του εδάφους, του αέρα και των υδάτινων πόρων στην Ευρώπη και ειδικά στη Μεσόγειο» επισημαίνει ο δρ Δημήτρης Μπριασούλης, καθηγητής στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, που την προηγούμενη εβδομάδα παρουσίασε ως επιστημονικός υπεύθυνος το πρόγραμμα Agrochepack/med, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

«Πρόκειται για ένα πρωτοπόρο ευρωπαϊκό σύστημα διαχείρισης πλαστικών συσκευασιών αγροχημικών (ΑΠΣΑ)» εξηγεί ο ίδιος. Στο πρόγραμμα, που ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2010 και ολοκληρώνεται τον Μάιο του 2013, συμμετέχουν πανεπιστήμια και ινστιτούτα από πέντε μεσογειακά κράτη (Ελλάδα, Γαλλία, Ισπανία, Ιταλία και Κύπρος), χώρες με μεγάλη αγροτική παραγωγή και αντίστοιχα χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων.

Η ισχύουσα έως σήμερα κατάσταση ελλείψει νομοθετικού πλαισίου είναι λίγο πολύ θολή σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Κύπρο δεν υφίσταται κανένα εξειδικευμένο σύστημα διαχείρισης, ενώ στη Γαλλία (adivalore) και στην Ισπανία (sigfito) έχουν δημιουργηθεί συστήματα διαχείρισης, που ωστόσο χρήζουν περαιτέρω βελτίωσης.

Στην Ελλάδα οι βιομηχανίες παραγωγής αγροχημικών πληρώνουν τέλος ανακύκλωσης, ωστόσο τα απόβλητα των προϊόντων τους δεν ανακυκλώνονται απουσία υποδομής, μια που η Ελληνική Εταιρεία Ανακύκλωσης είναι επιφορτισμένη με την ανακύκλωση αστικών αποβλήτων, όχι επικίνδυνων τοξικών. Σύμφωνα με τις οδηγίες χρήσεως, οι συσκευασίες αν ξεπλυθούν τρις με τον σωστό τρόπο από τον χρήστη παύουν να είναι επικίνδυνες. Ομως, δεν υφίσταται κανένα σύστημα ελέγχου για το αν η εν λόγω διαδικασία έχει γίνει, όπως ενδείκνυται.

Ως συνέπεια όλων αυτών, τα κουτιά από τα ζιζανιοκτόνα και τα λοιπά φυτοφάρμακα μένουν στα «αζήτητα». Κατά καιρούς διατυπώνονται απόψεις για συλλογή των συσκευασιών από τους κατά τόπους εμπόρους, όπως συμβαίνει με άλλα ανακυκλώσιμα υλικά, π.χ. τις λάμπες. Φαίνεται όμως ότι αυτή η πρόταση παρουσιάζει ορισμένες ατέλειες: αφενός τα καταστήματα φυτοφαρμάκων βρίσκονται εντός του αστικού ιστού, με συνέπεια να τίθεται θέμα δημόσιας υγείας, αφετέρου δε διαθέτουν την τεχνολογία που θα διερευνά αν οι συσκευασίες έχουν ορθώς καθαριστεί.

Το Agrochepack που προτείνει η επιστημονική ομάδα του δρος Μπριασούλη διαφέρει σε πολλά σημεία. «Ο έλεγχος θα ξεκινάει από την παραγωγή έως και μετά την ανακύκλωση» διευκρινίζει. «Καθιερώνουμε σύστημα ιχνηλασιμότητας, που ακολουθεί σε όλα τα βήματα το προϊόν» συμπληρώνει, «κάθε σκεύασμα έχει έναν μοναδικό αριθμό, ο οποίος καταγράφεται στο όνομα του εκάστοτε αγρότη, καθιστώντας τον υπεύθυνο για τη διαχείρισή του».

Τα τελικά υπολείμματα του φαρμάκου εντός της συσκευασίας αναλύονται, ώστε να βρίσκονται κάτω από τα ανώτατα επιτρεπτά όρια, ενώ ορίζεται και η περαιτέρω διάθεση του ανακυκλωθέντος πλαστικού: «Μπορεί να μετατραπεί σε σωλήνα για αποχέτευση, αλλά όχι για σωλήνα νερού». Επιπλέον, στο πλαίσιο αυτό μπορούν να εντοπιστούν οι παράνομες εισαγωγές σκευασμάτων από χώρες εκτός Ε.Ε.

Δύο πιλοτικοί σταθμοί

Δύο πιλοτικοί σταθμοί λειτούργησαν με το εν λόγω σύστημα στον Δήμο Βισαλτίας με μεγάλη επιτυχία. Οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα θεωρούν ότι το σύστημα μπορεί να επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα, «με διαφορετική μορφή ανάλογα με τη μορφολογία του εδάφους και τις καλλιέργειες». «Το κόστος κάθε σταθμού κυμάνθηκε στα 12.000 ευρώ, αν όμως γίνει μια μαζική κατασκευή, θα μειωθεί, ενώ μπορεί να ενταχθεί σε πρόγραμμα ΕΣΠΑ ή άλλα χρηματοδοτικά πλαίσια».

Η απόσβεση, επίσης, μπορεί να γίνει από την αξιοποίηση του τέλους, που τα μέλη της ΕΣΥΦ (Ελληνικός Σύνδεσμος Φυτοπροστασίας) καταβάλλουν, όπως και με την πώληση του ανακυκλωθέντος πλαστικού, που αποκτά προστιθέμενη αξία. Φυσικά, για να καθιερωθεί το εν λόγω σύστημα στις μεσογειακές χώρες πρέπει να προηγηθεί η ψήφιση νομοθετικού πλαισίου από το Ευρωκοινοβούλιο.

Η ανταπόκριση των αγροτών ξεπέρασε το 90%

Η διαφορά ανάμεσα στην τωρινή και την πρότερη κατάσταση θυμίζει «μέρα με τη νύχτα», όπως περιγράφει ο τεχνολόγος γεωπόνος στην περιοχή της Νιγρίτας Σερρών, κ. Δημήτρης Χύτας. Σε δύο από τα τριάντα χωριά του Δήμου Βισαλτίας λειτούργησε για ενάμιση περίπου χρόνο το πιλοτικό σύστημα ανακύκλωσης συσκευασιών αγροχημικών προϊόντων. «Η ανταπόκριση των αγροτών ήταν εντυπωσιακή, πάνω από το 90% αυτών συνεργάστηκαν» αναφέρει στην «Κ» ο γεωπόνος. «Η διαφορά είναι αισθητή και οπτικά» προσθέτει. «Μέχρι και πρόσφατα η απόρριψη αυτών ήταν αυθαίρετη, αλλά αυτό οφειλόταν εν τέλει σε άγνοια των καλλιεργητών». Υπενθυμίζεται ότι στο εν λόγω γεωγραφικό διαμέρισμα μεγάλο μέρος του πληθυσμού ασχολείται με αγροτικές καλλιέργειες, οι οποίες καλύπτουν 330.000 στρέμματα.

.kathimerini.gr
9/3/13