Με αφορμή τον πρόσφατο ισχυρό σεισμό 5,9 Ρίχτερ ανοιχτά της Λήμνου, απευθυνθήκαμε στον σεισμολόγο - ερευνητή Σταύρο Τάσσο, ο οποίος μας δίνει επιστημονικές απαντήσεις για ένα φαινόμενο που είναι τόσο συνηθισμένο και καταστρεπτικό για τη χώρα μας. Το κυριότερο συμπέρασμα από όσα λέει βέβαια είναι το εξής: Στόχος μιας φιλολαϊκής αντισεισμικής πολιτικής - που δεν υπάρχει βέβαια τώρα - θα πρέπει να είναι η λήψη όλων των μέτρων αντισεισμικής θωράκισης.
Η συνέντευξη έχει ως εξής:
- Αλήθεια, τι είναι σεισμός και πώς προκαλείται; Το ρωτάμε γιατί φαίνεται πως υπάρχουν διάφορες επιστημονικές θεωρίες για τη γένεση ενός σεισμού. Ακόμη περισσότερες διχογνωμίες υπάρχουν όσον αφορά το θέμα της πρόγνωσης ενός σεισμού.
- Σεισμός είναι η εδαφική δόνηση που γεννιέται από φυσικές αιτίες που βρίσκονται στο εσωτερικό της Γης. Σήμερα ο σεισμός, και πολύ περισσότερο η δυνατότητα πρόγνωσής του, είναι ακόμα ένα άλυτο πρόβλημα, για τους εξής δύο κυρίως λόγους, έναν αντικειμενικό, και έναν υποκειμενικό:
Ο αντικειμενικός: Δεν έχουμε τη δυνατότητα άμεσης παρατήρησης του φαινομένου in situ, δηλαδή εκεί όπου γεννιέται, σε βάθη από μερικά μέχρι και 700 χλμ. στο εσωτερικό της Γης. Σε αντίθεση, για παράδειγμα, με τα μετεωρολογικά φαινόμενα που έχουμε τη δυνατότητα να τα παρατηρούμε με τους δορυφόρους εκεί όπου γίνονται.
Ο υποκειμενικός: Η κρατούσα άποψη της θεωρίας των τεκτονικών πλακών αν εξεταστεί προσεκτικά είναι γεμάτη από λογικές αντιφάσεις και ελλείψεις πειραματικής επιβεβαίωσης. Δε θα μπω τώρα στις λεπτομέρειες. Απλά θα αναφέρω ότι εφόσον η παρατήρησή μας δείχνει ότι η ταχύτητα διάδοσης των σεισμικών κυμάτων αυξάνεται όσο πιο βαθιά κατεβαίνουμε στο εσωτερικό της Γης, το εσωτερικό της Γης δεν μπορεί να είναι σε ρευστή ή ημίρρευστη κατάσταση. Αντίθετα, όσο πιο βαθιά κατεβαίνουμε το υλικό γίνεται πιο στερεό και πιο άκαμπτο. Το γεγονός αυτό αποκλείει τη δυνατότητα αποκόλλησης από το υποκείμενο υλικό ενός στερεού στρώματος πάχους 100 χλμ. περίπου, οριζόντιας κίνησής του σαν σχεδία σε ωκεανό, και διείσδυσής του μέσα σ' ένα άλλο στερεό. Οσον αφορά τα ρήγματα, όπου δημιουργούνται, δεν είναι το αίτιο αλλά το δευτερογενές αποτέλεσμα ενός δυνατού και ξαφνικού χτυπήματος που παράγει το σεισμό. Ο σεισμός είναι ένα κβαντισμένο φαινόμενο.
- Τι σημαίνει αυτό;
- Θα σας το πω με ένα απλό παράδειγμα: Για να βράσει το νερό είτε σ' ένα μικρό μπρίκι είτε σ' ένα τεράστιο καζάνι η θερμοκρασία του πρέπει να φθάσει τους 100 βαθμούς Κελσίου. Αν φθάσει τους 99 βαθμούς το νερό δε θα βράσει, αλλά όταν βράσει η θερμοκρασία του θα είναι 100 βαθμοί και στο μπρίκι και στο καζάνι. Που σημαίνει ότι αν βάλεις το δάχτυλό σου είτε στο μπρίκι είτε στο καζάνι θα καεί το ίδιο. Η διαφορά είναι ότι στο μπρίκι χωράνε κάνα-δύο δάχτυλα, ενώ στο καζάνι πάρα πολλά. Η θερμοκρασία είναι το αντίστοιχο με αυτό που αποκαλούμε ένταση του σεισμού, ενώ η ποσότητα του νερού που βράζει είναι το αντίστοιχο του μεγέθους του σεισμού.
- Ποιες είναι οι πρακτικές επιπτώσεις αυτού του γεγονότος;
- Πρώτον: Κατά το προπαρασκευαστικό στάδιο ενός σεισμού έχουμε διάφορα πρόδρομα φαινόμενα, γεωδαιτικές μεταβολές, αλλαγές στην ταχύτητα διάδοσης των σεισμικών κυμάτων, μεταβολές στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο της Γης κ.λπ. Επειδή, όμως, όπως είπαμε, ο σεισμός είναι ένα κβαντισμένο φαινόμενο, μπορεί να έχουμε πολλά τέτοια πρόδρομα φαινόμενα αλλά ο σεισμός να μη γίνει ποτέ γιατί το προπαρασκευαστικό στάδιο δεν έφθασε στο επίπεδο εκείνο που απαιτείται για να ολοκληρωθεί η διαδικασία γένεσης του σεισμού, δηλαδή η θερμοκρασία του νερού μπορεί να ανεβαίνει, αλλά να μη φθάσει ποτέ τους 100 βαθμούς. `Η μπορεί ή όλη διαδικασία να ολοκληρωθεί πολύ γρήγορα, μέσα σε μερικά δευτερόλεπτα, που είναι και συνηθέστερο. Αλλωστε, είναι γνωστό ότι από τις τρεις παραμέτρους που προσδιορίζουν ένα σεισμό, δηλαδή επίκεντρο, μέγεθος και χρόνος γένεσης, ο προσδιορισμός του χρόνου γένεσης παρουσιάζει τη μεγαλύτερη δυσκολία. Η αβεβαιότητα αυτή προσδιορισμού του χρόνου οφείλεται στο γεγονός ότι ο χώρος είναι ένα «συνεχές», και ως εκ τούτου ο χρόνος είναι «απροσδιόριστος». Εξ ου και η αδυναμία πρόγνωσης συγκεκριμένου σεισμού.
Δεύτερον: Αν είσαι πάνω από την εστία του σεισμού θα νιώσεις την ίδια ένταση της εδαφικής κίνησης, όπως αυτή εκφράζεται ως ποσοστό της επιτάχυνσης της βαρύτητας (g), ανεξάρτητα αν το μέγεθος του σεισμού είναι 1 ή 10, σε αντιστοιχία με αυτό που αναφέραμε προηγούμενα ότι η θερμοκρασία του νερού που βράζει είτε σ' ένα μπρίκι είτε σ' ένα καζάνι είναι 100 βαθμοί. Αυτός είναι και ο λόγος που ένας πολύ μικρός σεισμός κάτω από τα πόδια μας δίνει την αίσθηση ενός πολύ μεγαλύτερου σεισμού. Αν όμως είμαστε μακριά από το επίκεντρο, και ανάλογα με το μέγεθός του, δε θα καταλάβουμε καν ότι έγινε σεισμός, όπως όταν το δάχτυλό μας είναι έξω από το μπρίκι ή το καζάνι δε θα καταλάβουμε ότι το νερό βράζει.
Η Ελλάδα έχει την υψηλότερη σεισμικότητα στην Ευρώπη
- Ολα αυτά σε τι συμπέρασμα οδηγούν;
- Τούτων δοθέντων είναι φανερό ότι είναι πρωθύστερο να συζητάμε για πρόγνωση, όταν ο τρόπος γένεσης του φυσικού φαινομένου του σεισμού δεν έχει ακόμα κατανοηθεί και οι κρατούσες υποθέσεις εργασίας κάθε άλλο παρά βοηθούν στην κατανόησή του. Επομένως, οι όποιες εκτιμήσεις στηρίζονται σε στατιστικές μεθόδους ή σε πρόδρομα φαινόμενα, με τις γνωστές αβεβαιότητες, ενώ τα όποια αιτιοκρατικά μοντέλα που στηρίζονται στη θεωρία των τεκτονικών πλακών δεν μπορεί να έχουν σχέση με τους σεισμούς, αφού οι σεισμοί δεν μπορεί να οφείλονται, σε αντίθεση με την κρατούσα άποψη, σε στατικά φορτία που παράγονται από τις οριζόντιες κινήσεις των πλακών.
- Η Ελλάδα συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες με τη μεγαλύτερη σεισμικότητα;
- Είναι γνωστό ότι η Ιαπωνία έχει την υψηλότερη σεισμικότητα στον κόσμο, και η Ελλάδα την υψηλότερη στην Ευρώπη, και την έκτη στον κόσμο, με μέσο αναμενόμενο μέγεθος σεισμού κάθε χρόνο της τάξης των 6.4 ρίχτερ. Η παρατήρηση μάλιστα δείχνει ότι οι σεισμοί δεν κατανέμονται ισομερώς στο χώρο και στο χρόνο αλλά συγκεντρώνονται, σε αντίθεση με τη σταδιακή φόρτιση της κρατούσας άποψης. Ενα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα συγκέντρωσης των σεισμών στο χώρο και στο χρόνο είναι η σεισμική ακολουθία του Ιονίου από τις 9 μέχρι τις 12 Αυγούστου 1953: 6,4 ρίχτερ στις 9 Αυγούστου, 6,8 στις 11, 7,2 και 6,3 στις 12 Αυγούστου 1953, όταν ισοπεδώθηκε το μεγαλύτερο τμήμα της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου, και πάνω από 550 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους.
- Αφού, λοιπόν, το σεισμό δεν μπορούμε να τον προβλέψουμε και αφού είμαστε η χώρα με τόσο μεγάλη σεισμικότητα, γιατί βλέπουμε τις κυβερνήσεις να μην παίρνουν κανένα μέτρο πρόληψης και μάλιστα να θέλουν, όπως πάει να γίνει τώρα, να καταργήσουν ακόμη και τις Υπηρεσίες Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων;
- Το κεφάλαιο και οι πολιτικοί εκφραστές του δεν ενδιαφέρονται αν το κόστος πρόληψης είναι πολύ μικρότερο από το κόστος αποκατάστασης, γιατί γνωρίζουν ότι και τις συνέπειες και την αποκατάσταση θα την πληρώσουν οι εργαζόμενοι και τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Τρανό παράδειγμα οι ιδιοκτήτες της «Ρικομέξ» και οι κυβερνήσεις ΠΑΣΟΚ και ΝΔ. Στον καπιταλισμό και η αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών αφήνεται στις δυνάμεις της αγοράς, που βέβαια έχουν ορθάνοιχτα μάτια στη μεγιστοποίηση των κερδών και είναι τυφλές στην κάλυψη της λαϊκής ανάγκης για προστασία από τις φυσικές καταστροφές.
Xρειάζονται μέτρα αντισεισμικής προστασίας
- Εσείς πώς πιστεύετε ότι θα έπρεπε να αντιμετωπιστεί ένα φαινόμενο που έχει να κάνει με την ασφάλεια του λαού;
- Με δεδομένο ότι ακριβής πρόγνωση σεισμού σήμερα δεν είναι δυνατή και ότι δεν υπάρχει περιοχή του ελληνικού χώρου που μπορεί να θεωρηθεί ασεισμική, καμιά περιοχή του ελληνικού χώρου δεν μπορεί να εξαιρεθεί από τη λήψη μέτρων ελαχιστοποίησης του σεισμικού κινδύνου. Στόχος μιας φιλολαϊκής αντισεισμικής πολιτικής θα πρέπει να είναι η λήψη όλων των μέτρων αντισεισμικής θωράκισης που η επιστήμη και η τεχνική παρέχουν στη δεδομένη ιστορική στιγμή σε κάθε κατοικημένο σημείο του ελληνικού χώρου, με την παραδοχή ότι ο επόμενος καταστρεπτικός σεισμός θα γίνει στο σημείο αυτό το επόμενο δευτερόλεπτο.
- Μπορεί όμως αυτό να γίνει μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού;
- Η αντισεισμική, αλλά και γενικότερα η θωράκιση από φυσικές καταστροφές σημαίνει πλέγμα άμεσων, μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων, μέτρων ενταγμένων σε έναν ολοκληρωμένο κεντρικό σχεδιασμό. Απαιτεί την ενεργό συμμετοχή του λαού και μια πολιτική εξουσία και οικονομία που λειτουργούν με αποκλειστικό κριτήριο την κάλυψη των λαϊκών αναγκών.
Νίκος ΠΕΡΠΕΡΑΣ
http://www.rizospastis.gr/
13/1/13
--
-
ΣΧΕΤΙΚΑ:
GR
FR
DE
ES
IT
RU
EU
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου